Europejski boom lokacyjny

XIII wiek to w zachodniej Europie czas rozwoju rzemiosła, handlu i rolnictwa. Dzięki nim mieszkańcy wielu miast i wsi cieszyli się dostatkiem. Przyrost ludności sprawił jednak, że z czasem wielu rzemieślników, kupców i chłopów zaczęło poszukiwać szczęścia za granicą.

W tym samym czasie w rozbitej na dzielnice Polsce pojawił się inny problem. Książęta i biskupi mieli pod dostatkiem ziem uprawnych, brakowało za to ludności mogącej je w odpowiednio zagospodarować.

I tak potrzeby tych dwóch stron się spotkały. Książęta śląscy już na początku XIII wieku zapraszali na swoje ziemie osadników niemieckich. Dzięki nim wyrosły na Śląsku dziesiątki nowych miast, jak Wrocław czy Opole. Przynosiły one zysk zarówno założycielom, jak i mieszkańcom.

Pomysł okazał się trafiony. Wkrótce tym śladem podążyli władcy wielkopolscy. Niewykluczone, że rolę pośredniczek odegrały piastowskie księżne, wśród których wiele było pochodzenia niemieckiego lub śląskiego. Właśnie ze Śląska pochodziła Elżbieta Wrocławska, żona założyciela Poznania – księcia Przemysła I.

Zdjęcie główne  - Europejski boom lokacyjny
Zamknij rozwijaną treść

Bracie, robimy miasto!

W Imię Pana, amen. […] my, Przemysł i Bolesław, bracia rodzeni, z opatrzności Bożej książęta Polski, z własnej nieprzymuszonej woli, zasięgnąwszy rady naszych baronów i za zgodą czcigodnego w Chrystusie ojca, pana Boguchwała biskupa i całej kapituły kościoła poznańskiego, nadajemy szlachetnemu mężowi Tomaszowi i jego potomkom miasto zwane pospolicie Poznań, celem lokowania go na prawie niemieckim…

Tymi słowami zaczyna się spisany w 1253 roku przywilej lokacyjny Poznania. Wraz z jego wydaniem rozpoczęło się wielkie przedsięwzięcie osadnicze i budowlane.

Wcześniej nad Wartą istniał gród książęcy i katedra biskupia. Otaczały je osady targowe, rolnicze i rzemieślnicze. Potencjał handlowy tych osad sprawił, że to w ich miejscu książęta postanowili założyć nowe miasto. Jako pierwsza zamieszkała je miejscowa ludność, m.in. z pobliskiej Śródki. Jednak w większości zaludnili je osadnicy niemieccy, którzy przybyli z ziemi lubuskiej, Saksonii i ze Śląska. W ten sposób powstała pierwsza społeczność Poznania – stworzona z przybyszów oraz ludności lokalnej.

Z obecnością osadników wiązało się początkowo używanie języka niemieckiego, także w celach urzędowych. Z czasem jednak przybysze ulegli polonizacji, a w dokumentach częściej używano języka polskiego oraz łaciny.