Mury miejskie

Podczas projektowania układu urbanistycznego miasta określono położenie i kształt jego obwarowań. Wyznaczały one strefę bezpieczeństwa przed wrogami i niebezpiecznym światem znajdującym się poza ich obrębem.
Mury pełniły ważną funkcję symbolu odrębności ustrojowej gminy miejskiej, ale także wskazywały obszar życia i obowiązków wspólnoty. Troska o bezpieczeństwo miasta była obowiązkiem mieszkańców.
Początkowo umocnienia miały formę drewniano-ziemną. Z czasem Poznań obwiedziony został pojedynczym łańcuchem fortyfikacji murowanych. Do połowy XV wieku powstał drugi pierścień murów, ciągnący się od ulicy Wrocławskiej po okolice dzisiejszego skrzyżowania ulic Stawnej i Szewskiej.

Spis treści

Baszty i bramy

Mury miejskie, ze względu na swą znaczną długość,były podzielone na segmenty wyznaczone przez baszty rozmieszczone co 40-60 metrów (odległość skutecznego strzału). Baszt wybudowano łącznie około 35.

W murze znajdowały się bramy wjazdowe do miasta, do których zwykle prowadził zwodzony most nad fosą otaczającą mury. Budowę obwarowań zaczynano zazwyczaj od wzniesienia bram, lokowanych najczęściej w obronnych wieżach bramnych. Do miasta prowadziły cztery główne bramy wjazdowe: Wielka, Wodna, Wroniecka i Wrocławska.

W miarę rozwoju gospodarczego i przestrzennego miasta, zaczęło ono „wychodzić” poza obwarowania. Akcentem wizualnym tego procesu były coraz liczniejsze przejścia przez mury. Obok czterech głównych bram wjazdowych pojawiło się szereg mniejszych przejść, m.in. Ciemna Bramka przy farze, Furta Dominikańska i Zamkowa.

Fosa

Fosa miejska była otwartym kanałem o umocnionych brzegach, pełniącym funkcję obronną, a zarazem źródłem wody i zbiornikiem ścieków. Była zasilana wodą płynącą dopływem Warty – Bogdanką, a także odnogami rzeki: lewym ramieniem Warty i Strugą Karmelicką.

System obronny Poznania w realiach sztuki wojennej średniowiecza okazał się skuteczny – w 1331 roku miasto oparło się najazdowi wojsk króla Czech Jana Luksemburskiego. Z czasem fortyfikacje straciły jednak na znaczeniu. W wyniku wojen przechodzących w XVII i XVIII wieku przez Wielkopolskę znaczna część obwarowań legła w gruzach.

8 / 36

Mury miejskie