Wzorce miasta średniowiecznego
Miasto lokacyjne
Ziemskim wzorcem dla modelu miasta w Europie Środkowej był Magdeburg. Średniowieczne prawo miejskie miało swoje źródło w przywileju arcybiskupa Magdeburga, wystawionym w związku z odbudową tego miasta po pożarze, który pod koniec XII wieku strawił miasto. Założenie lewobrzeżnego Poznania było klasycznym przykładem lokacji na prawie magdeburskim (zwanym też prawem niemieckim).
Miasto Boże
W kulturze średniowiecznej pojawia się wyobrażenie miasta nawiązujące do Niebieskiej Jerozolimy – idealnego Miasta Bożego (Civitas Dei), opisanego przez św. Jana w Apokalipsie. Jest ono usytuowane na dwunastu (nawiązanie do dwunastu pokoleń Izraela) warstwach drogocennych kamieni, otoczone murem z dwunastoma bramami z pereł, z wytyczonym w jego centrum złotym rynkiem, oświetlone jasnością Bożą. Ta wizja stała się symbolem, do którego odwoływali się projektanci lokowanych miast. Z jednej strony harmonijnie rozplanowany układ urbanistyczny miał stanowić odbicie porządku niebiańskiego. Z drugiej zaś zamieszkiwanie w mieście zaprojektowanym w oparciu o boskie wzorce miało być zapowiedzią przyszłego życia w Mieście Bożym.
